Bwrdd 21: BBOSSing it yng Ngwobrau Cyfryngau Cymru

Llenyddiaeth
Yellow image with picture of trophy and photo of Miguela Gonzalez

Sedd wrth y Bwrdd: Mae Miguela Gonzalez yn myfyrio ar ei phrofiad yng Ngwobrau Cyfryngau Cymru 2024, a pham mae cynrychiolaeth yn bwysig.

Nos Wener, Tachwedd 15fed, ymgasglodd naw unigolyn hynod wrth fwrdd a oedd yn swatio yng nghornel bellaf Gwobrau Cyfryngau Cymru. Ac eto, roedd Bwrdd 21 – Bwrdd BBOSS* – yn sefyll allan, nid yn unig o ran pwy oeddem ni, ond oherwydd y llawenydd, y cynhesrwydd, a’r awch a rennir a ddaeth i’n rhan i gymryd lle a dathlu.

 

Ni chrëwyd ein bwrdd ar gyfer y rhwydweithio corfforaethol arferol nac i eistedd yn ôl ac arsylwi pwy allai chwaraewyr gorau’r diwydiant fod. Roedd yn ymwneud â cherfio gofod – un bwrdd, naw sedd – ar gyfer Du, Brown, a lleisiau eraill heb gynrychiolaeth ddigonol yn y cyfryngau a newyddiaduraeth. Mewn sector sy’n crio am y cyfoeth yr ydym yn ei gyfrannu, fe wnaethom safiad. Enwais ef, gyda chraffter diymddiheuriad, yn Fwrdd ‘Black, Brown and other Outstanding Social Strivers’. Beiddgar? Efallai. Angenrheidiol? Heb os nac oni bai.

 

Cyn i ni gael ein dal yn ormodol yn y wefr ynghylch Bwrdd 21, gadewch i mi gymryd eiliad i roi clod lle mae’n ddyledus. Ar ei orau, mae newyddiaduraeth yn broffesiwn bonheddig – galwad i ddal y gwirionedd i rym, datgelu straeon o ddiddordeb cyhoeddus, ac, ie, yn achlysurol i danio’ch hun ar goffi ac adrenalin i gwrdd â therfyn amser. Mae newyddiadurwyr o Gymru, gan gynnwys llawer o’m cyn-gydweithwyr ers 15 mlynedd yn y BBC, ymhlith y goreuon rydw i wedi cael y fraint o weithio gyda nhw. Mae eu dycnwch, eu chwilfrydedd, a’u hymrwymiad i’r grefft heb eu hail.

 

Roedd Gwobrau Cyfryngau Cymru yn ddathliad trawiadol o’r grefft hon – ystafell yn llawn dawn, yn anrhydeddu’r gorau o newyddiaduraeth Cymru. Codaf fy het i Elusen y Newyddiadurwyr am drefnu digwyddiad mor slic, yn enwedig ar adeg pan nad yw rôl newyddiaduraeth mewn cymdeithas erioed wedi bod yn bwysicach. Fel beirniad mewn rhai categorïau eleni, gwelais fy hun yr ymroddiad a’r sgil sydd eu hangen i adrodd straeon sydd o wir bwys.

 

Ond dyma’r her: nid yw’r straeon sy’n cael eu dathlu bob amser yn adlewyrchu ehangder llawn ein cymdeithas. Nid beirniadaeth o’r newyddiadurwyr eu hunain mo hon ond yn hytrach sylwad am y diwydiant cyfan. Mae diffyg lleisiau a phrofiadau amrywiol yn parhau i fod yn broblem amlwg yn y cyfryngau Cymreig. A does dim rhaid i chi gymryd fy ngair i amdano – dim ond edrych o gwmpas yr ystafell sydd angen i chi ei wneud o olwg Bwrdd 21.

 

Roedd rhywbeth arall yn sefyll allan y noson honno: ni ddaeth yr un enillydd o gefndir ethnig lleiafrifol. Er nad yw hynny’n lleihau talent anhygoel a gwaith caled fy nghydweithwyr, mae’n tanlinellu mater systemig. Nid yw’r lleisiau sy’n cael eu chwyddo, y straeon sy’n cael eu dathlu, a’r bobl sy’n cael eu cydnabod yn adlewyrchu gwir gyfoeth ac amrywiaeth ein cymdeithas o hyd.

 

Dyna’n union pam yr oedd Bwrdd 21 yn bwysig.

 

“Fel rhywun sydd wedi ymroi rhan sylweddol o fy ngyrfa i ddiwydiannau creadigol Cymru ac wedi treulio blynyddoedd yn crwydro coridorau’r BBC, rwyf wedi gweld â’m llygaid fy hun yr hyn sy’n mynd ar goll pan fydd straeon yn cael eu gadael heb eu hadrodd. ”
Miguela Gonzalez
Ysgrifennwr

 

Bwrdd llawn talent



Fel rhywun sydd wedi ymroi rhan sylweddol o fy ngyrfa i ddiwydiannau creadigol Cymru ac wedi treulio blynyddoedd yn crwydro coridorau’r BBC, rwyf wedi gweld â’m llygaid fy hun yr hyn sy’n mynd ar goll pan fydd straeon yn cael eu gadael heb eu hadrodd. Bellach wedi fy ngwreiddio’n ddwfn ym myd diwylliant sefydliadol, cynhwysiant, a thegwch ar draws amrywiol ddiwydiannau, fe’m hatgoffir bob dydd o’r bylchau parhaus y mae angen eu pontio.

 

Roedd y teimladau a rannwyd am ein bwrdd trwy gydol y noson yn atgyfnerthu pa mor werthfawr oedd ein presenoldeb. O gael eich gweld a’ch cydnabod i’r cyfleoedd ar gyfer cysylltu a chydweithio, gall bod yno gael effaith. Nid oedd y bwrdd hwn yn ymwneud â’r bobl oedd yn eistedd o’i gwmpas yn unig – datganiad ydoedd.

 

Ar fwrdd 21, casglwyd grŵp rhyfeddol o dalent o newyddiaduraeth a’r diwydiannau creadigol. Yn ymuno â mi roedd wyth o unigolion ysbrydoledig: David Davis, sylfaenydd a chyfarwyddwr creadigol 5 Acts Productions, y mae ei adrodd straeon yn herio ffiniau; Adeola Dewis, cyflwynydd ffeithiol ac artist gyda rhinweddau academaidd a phroffesiynol serol; Miriam Barker, Tyler Edwards, a Michela Riva, i gyd yn gwneud eu marc yn y BBC; Rosie Harris, Prif Swyddog Gweithredol a sylfaenydd cylchgrawn Style of the City; Mo Janneh, cyflwynydd, cynhyrchydd, a phwerdy creadigol; a Mariyah Zaman, yn cynrychioli Now In A Minute Media a Newyddiaduraeth Gynhwysol Cymru. Roedd pob person yn ymgorffori’r rhagoriaeth, uchelgais a disgleirdeb sy’n bodoli mewn cymunedau a oedd yn aml yn cael eu gwthio i’r cyrion yn y sgyrsiau hyn.

 

Yn rhy aml, mae ymdrechion i gynrychioli yn dod ar draws fel symbolaidd, heb yr ymdrech wirioneddol i adlewyrchu cymhlethdod a naws y byd yr ydym yn byw ynddo. Yr hyn sydd ei angen yw ymrwymiad i greu gofodau ar gyfer lleisiau sydd wedi cael eu tawelu neu eu hanwybyddu, gan gyfoethogi’r naratifau rydyn ni’n eu rhannu o ganlyniad.

 

Nid yw hyn yn ymwneud â gwleidyddiaeth hunaniaeth nac agenda bleidiol, fel y gallai rhai awgrymu ar frys. Mae’n ymwneud â gofyn cwestiwn sylfaenol: Lleisiau pwy sydd ar goll? Mae’n ymwneud â chydnabod y gwerth proffesiynol – a’r rheidrwydd moesol – o ddod â’r lleisiau hynny i mewn i’r sgwrs. Pwrpas newyddiaduraeth yw adlewyrchu cymdeithas a dal pŵer i gyfrif. Os yw’n methu ag adlewyrchu amrywiaeth y gymdeithas y mae’n ei gwasanaethu, mae’n methu yn ei chenhadaeth.

 

Edrych Ymlaen



Nid gweithred unwaith ac am byth oedd Bwrdd BBOSS. Mae’n rhan o ymrwymiad gydol oes mwy i ddathlu ac ehangu lleisiau a chyfraniadau gweithwyr proffesiynol Du, Brown, a dosbarth gweithiol mewn mannau lle maent wedi cael eu hanwybyddu ers llawer gormod o amser.

 

Mae dyfodol cyfryngau Cymraeg – fel cyfryngau ym mhobman – yn dibynnu ar ei allu i esblygu. Mae cynulleidfaoedd yn bwyta newyddion yn wahanol, yn ymlwybro tuag at lwyfannau lle maent yn teimlo dilysrwydd, cysylltiad, a straeon sy’n adlewyrchu eu profiadau byw. Os nad yw’r diwydiant yn croesawu amrywiaeth yn ei ystafelloedd newyddion, mae perygl iddo ddod yn amherthnasol. Ac eto, hyd yn oed o fy sedd yng nghefn yr ystafell, roeddwn i’n teimlo’n obeithiol. Mae’r dalent, yr uchelgais a’r egni sydd eu hangen i sbarduno newid yma eisoes.

 

Nid oedd Bwrdd BBOSS yn ymwneud â gosod wynebau amrywiol mewn digwyddiad mawreddog yn unig – roedd yn gri i ddiwydiant sydd yn rhy aml wedi llusgo y tu ôl i realiti ei gynulleidfa. Pan fydd pobl o liw Cymru yn troi at y newyddion, pa mor aml maen nhw’n gweld wynebau fel eu rhai nhw? Pa mor aml maen nhw’n dod o hyd i ddadansoddiadau neu straeon sy’n atseinio eu profiadau, eu pryderon, neu eu cwestiynau? Yr ateb yw: dim hanner digon. Mae’r rhesymau’n gymhleth, wedi’u gwreiddio mewn materion systemig, ond mae newid yn aml yn dechrau gyda rhywbeth mor symbolaidd – a phwerus – â chreu gofod, yn llythrennol, wrth y bwrdd.

 

Pawen lawen i fy nghydweithwyr sy’n parhau i wthio ffiniau, dyrchafu crefft newyddiaduraeth, a dangos beth sy’n bosibl. A phawen lawen i’r Bwrdd BBOSS: aflonyddwch llon, pwrpasol a atgoffodd yr ystafell sut mae cynrychiolaeth yn edrych ac yn teimlo mewn gwirionedd.

 

*NODER: Mae Black, Brown, and other Outstanding Social Strivers (BBOSS) yn ddathliad o dalent, gwytnwch, ac uchelgais ar gyfer unrhyw un sy’n ymdrechu i oresgyn problemau systemig.

 

Dilynwch Miguela ar LinkedIn, X, Instagram a Threads.

 

Llun gan Miguela Gonzalez.

RHANNWCH